۱- قدرت جمعیتها: جمعیتها را به حداکثر قدرتشان برسانید و سعی کنید مدتها (هرچه طولانی تر بهتر آنها را در همین وضع نگه دارید. اگر ضعیف بودند ملکه شان را به موقع عوض کنید و یا در صورت لزوم قابهایی با لاروهای سربسته ولی بدون زنبور از کندوهای خیلی قوی برداشته داخل کندوهای ضعیف آویزان کنید تا تقویت شوند اگر نتیجه نگرفتید آنها را با جمعیت های قوی متحد کنید.
۲- مطالعه: مطالعه ی کتابهای قابل اعتماد زنبورداری به ویژه در زمستان که معمولاً زنبوردار بیکار میباشد واجب است بدون مطالعه لغزشها تکرار و زنبوردار خسته میشود دانستن نحوه رشد زنبورها در داخل کندو و تقسیم بندی آنها از زمانی که قادر به پرواز شدند یا نحوه رشد ملکه و جفتگیری اش برای هر زنبوردار از واجبات شغلش است. بدون آشنایی با طرز کار کردن با کندوها و جمعیتها امکان موفقیت بسیار محدود .است مطالعه وسیله ای است که این محدودیتها را از بین میبرد یعنی تمام زندگی زنبورها را آشکار و زنبوردار را راهنمایی میکند
۳- زمان خرید جمعیتها: جمعیتها بهترین زمان برای خرید جمعیتها در شرایط ایران به استثنای مناطق بسیار گرم (جنوبی دی و بهمن ماه .است در پاییز همهی جمعیتها دارای قدرتی کاذب هستند چون هنوز زنبورهای بهاری و تابستانی که به زودی باید بمیرند در داخل جمعیت زنده اند ولی تا دی ماه از بین رفته و آنچه باقی میماند تنها زنبورهای زمستانی اند که قدرت حقیقی جمعیت را نشان میدهند این زنبورها تا اواسط بهار آینده زنده مانده و با زنبورهایی که در بهار متولد میشوند در رشد جمعیت بسیار موثر خواهند بود بنابراین خرید جمعیت در پاییز اصلاً صحیح نیست و بهتر است این کار را به دی ماه و بهمن موکول کرد
۴- داشتن ملکه ی خوب هنگام تهیه جمعیت: علاوه بر قوی بودن آن باید به این موضوع حتماً توجه شود که ملکه هم داشته باشد جمعیت بی ملکه آن هم در دی و بهمن ماه فاقد هرنوع ارزشی است چون جمعیت در این وقت از سال نمیتواند ملکهای تولید کند و خود را نجات دهد آرام نشستن زنبورها روی شانها میتواند دلیل بر وجود ملکه باشد حمله و نیش زدن یکی دیگر از نشانه های بی ملکه بودن .است برای بررسی اینکه جمعیتی ملکه دارد یا نه؟ در روزهای زمستانی در یک روز آفتابی این کار میتواند صورت گیرد.
۵- شروع کار زنبورداری: به کسانی که تازه زنبورداری را شروع کرده اند و یا میخواهند شروع کنند توصیه این است که برای کسب تجربه هرگز با یک کندوی منحصر به فرد آغاز نکنند در این صورت با از بین رفتن کند و ناامید و دلسرد خواهند شد.برای شروع زنبورداری حداقل کندوی قوی و پُر جمعیت پیشنهاد میشود تعداد کندوها را میتوان حداکثر تا ۶ عدد بالا برد ولی شروع با بیش از این تعداد صحیح نیست؛ چون آموزش در درجه دوم قرار خواهد گرفت هرگاه تعداد جمعیتها بین ۳ تا ۶ عدد ،باشد اگر حادثه نامطلوبی برای یک جمعیت پیش آید میتوان از بقیه جمعیتها کمک گرفت و آن را نجات داد حال آنکه اگر تعداد جمعیت تنها یکی باشد گرفتن چنین کمکی ممکن نیست و جممعیت از بین خواهد رفت که موجب دلسردی و ناامیدی زنبوردار خواهد شد.
۶– شروع زنبورداری با تعدادی زیادی کندو: هرگز کار زنبورداری را با کندوهای زیاد شروع نکنید کسی که چنین کاری انجام دهد به دلیل نداشتن تجارب ،لازم باید منتظر شکست .باشد. همانطور که برای کسب مهارت در هر کاری؛ مثلاً ،رانندگی نیاز به تمرین بسیار وجود دارد. زنبورداری هم به کارآموزی و مطالعه و تجارب کافی نیاز دارد.
۷- سلامت جمعیتها هنگام خرید: همیشه جمعیتهای سالم و قوی را بخرید، هر چند که قیمت آنها گران تر باشد خرید جمعیتهای ضعیف به بهانه ی ارزان بودن اشتباه بزرگی است زیرا اولاً – جمعیتهای ضعیف، معمولاً بیمار هم هستند. ثانیاً – یک جمعیت سالم و قوی معمولاً بیشتر از جمعیت ضعیف عسل می آورد که نه تنها جبران تفاوت قیمتش را در همان سال اول میکند بلکه کلی هم عسل اضافی در اختیار صاحبش می گذارد ثالثاً – جمعیت قوی معمولاً در بهار یک بچه هم میدهد که این نیز یک منفعت اضافی برای زنبوردار است. مقصود از جمعیت قوی در دی و بهمن جمعیتی است که دو طرف ۶ تا ۸ شان را با زنبورهای خود پوشانیده باشد.
۸- محل نگهداری جمعیتها: یکی دیگر از توصیه ها در مورد محل نگهداری جمعیتها است. محیط فاقد گل و گیاه برای زنبورداری مناسب نیست در نقاط کم گل جمعیت ها حتی قادر به تأمین غذای خود نیستند چه رسد به اینکه عسل اضافی تولید کنند بنابراین مقدار محصول زنبورستان باید آنقدر باشد که زنبورها بتوانند غذای روزانه ذخیره زمستانی و عسل برای زنبوردار تولید کنند. کندوها با جمعیتهای قوی باید در مناطقی مستقر شوند که معمولاً ۵ تا ۶ ماه از سال گیاهان و یا درختهای مختلف یکی بعد از دیگری به فراوانی گل بدهند به طوری که زنبور عسل در تمام این مدت قادر به فعالیت باشند هرگاه چنین شرایطی در یک محل یا نقطه ای فراهم نباشد مثل تقريباً تمام مناطق ایران باید به جبران ،آن کندوها را سالیانه چند بار به نقاط مختلف و پُر گل کوچ داد.
تفاوت مقدار محصول عسل بین کندوهای کوچ داده شده و کندوهای ثابت در آخر سال خیلی ،زیاد است به طوری که این کار به زحمتش حتماً می.ارزد امروزه در خیلی از کشورهای جهان از جمله ایران به ویژه کشورهای کوهستانی اساس بهره برداری اقتصادی زنبور عسل روی کوچ دادن استوار است.
زنبورداری با کندوهای ،ثابت بدون کوچ دادن در کشور خشک و کم گل (مثلاً) (ایران اصلاً مقرون به صرفه .نیست در تمام ایران حتی یک مورد زنبورداری ثابت نخواهید یافت که محصول و منفعت قابل بحثی برای زنبوردار آورده باشد
۹- نیش زنبور: کسانی که زنبورداری را شروع میکنند از همان ابتدا نباید از نیش زنبور بترسند آنهایی که از نیش زنبور میترسند و نمیتوانند خودشان را کنترل کنند بهتر است از زنبورداری صرف نظر کنند و به کار دیگری بپردازند زنبوردار کهنه کار خوب میداند که زنبور هر لحظه ممکن است نیش بزند به همین دلیل همیشه آمادگی لازم برای نیش خوردن را دارد و ضمناً از وسیلهی دفاعی اش در مقابل زنبورها استفاده می.کند این وسیلهی دفاعی بسیار مهم دود است هیچ کندویی را بدون دود دادن باز نمیکنند و به هیچ کندویی هم زیاد از حد دود نمیدهد تا باعث عصبانیت زنبورها .شود کارکردن مرتب با زنبورها باعث خواهد شد که زنبوردار کم کم به زندگی آنها عادت کند و از نبش زنبور واهمه و هراسی نداشته باشد هرچند که معمولاً از زنبورستان بدون نیش بر میگردد اما همیشه باید این احتمال را بدهد چون زنبور قیافه ،افراد حتی قیافه صاحبش که دایماً با وی سر و کار دارد را نمیشناسد ولی افراد ناوارد را تنها از روی حرکات ناشیانه ی آنها به خوبی وسهولت تشخیص میدهد
۱۰- لغزشها: در سالهای اول مثل هر شغلی، در زنبورداری هم لغزشها و اشتباهاتی که غیر قابل اجتناب است خواهد بود ولی بعد از مدتی این نقایص به کمک مطالعه و کسب تجربه رفع خواهد شد و زمانی خواهد رسید که زنبوردار به کارش مسلط می.شود حال آن که زنبوردار بی مطالعه این اشتباهات را در تمام زندگی تکرار خواهد کرد.
۱۱- تقویم زنبورداری: داشتن تقویم برای زنبوردارانی لازم است که همه ساله ناچار به مهاجرت دادن کندوهایشان هستند برای تهیه ی چنین تقویمی زنبوردار باید هر سال زمان دقیق شروع گل و شهددهی هر منطقه و همچنین زمان پایان آن را در دفترچه ای ثبت کرده و این کار را اقلاً ۵ سال در کمال دقت تکرار کند. چنین دفترچه ای تقویم زنبورداری وی خواهد بود. زیرا هر سال خواهد دانست که کندوهایش تقریباً در چه روز از سال باید در کدام نقطه باشند تا بتواند با استفاده از گلهای فراوان منطقه عسل بیشتری جمع کند.
۱۲- تعویض ملکه: این کار بهتر است همه ساله در اسفند یا فروردین ماه انجام گیرد هرگاه نتوانستیم یا نخواستیم همه ساله ملکه ی کندوها را عوض کنیم اقلاً باید هر یک سال در میان ملکه ها را عوض کرد چون این یکی از مهمترین راههایی است که جمعیتها را همیشه خیلی قوی نگه میدارد زیرا ملکه تنها در ۲ سال نخست زندگیاش خیلی تخم میگذارد از سال سوم ضعیف و پیر و از شدت تخم گذاریش کاسته میشود
۱۳– تعداد گلها: مقدار گل و تعداد ،آن برای هر زنبورستان با حدود ۱۰۰ کندو در سطح میلیارد است نه .میلیون منطقه باید بیش از یک میلیارد گل شهددهنده داشته باشد تا ۱۰۰ عدد جمعیت را برای یک هفته فعال و راضی نگه دارد بنابراین قبل از انتقال کندوها به منطقه ای ،دیگر باید این موضوع را بررسی کرد.
۱۴- شناسنامه: تهیه شناسنامه برای هر کندو خیلی از کارها را آسان تر میکند با در دست داشتن شناسنامه باز کردن دایمی کندوها دیگر لزومی نخواهد داشت. زنبوردار با مطالعه ی آنها میداند که به کدام ،کندو چه ،موقع چه نوع کمکی باید کرد و برای این کار مجبور نخواهد بود تمام کندوها را باز و یک به یک آنها را کنترل کند
۱۵- شماره‌گذاری کندوها: این عمل از کارهای لازم در هر زنبورداری است تا زنبوردار بتواند با استفاده از شماره ها شناسنامه برای جمعیتهای زنبورستان تهیه کند و به این وسیله هر کندو و نیز جمعیتهای زنبورستان شناسایی خواهد شد.
۱۶- داروخانه: برای هر زنبوردار لازم است تا همیشه داروهای مورد نیاز را از پیش تهیه و در داروخانه ی مخصوص خود نگه دارد تا در صورت بروز بیماری بتواند فوری با استفاده از داروی موجود در داروخانهاش با آن مبارزه .کند داروخانه میتواند ثابت باشد و جایی در منزل زنبوردار برای آن در نظر گرفته شود در صورت نیاز به ،کوچ در اوخانه باید سیار باشد یعنی همراه جمعیتها انتقال داده شود.
۱۷- بیدمشک: کاشت چند عدد درخت بید مشک در منطقه ای که زنبورها زمستان را ی گذرانند کمک فوق العاده ای است برای جمعیتها چون بیدمشک نخستین درختی است که در بهار و حتی در ،زمستان یعنی درست زمانی گل میدهد که در طبیعت شکوفه ای وجود ندارد ولی جمعیتها سخت بدان نیاز دارند به خصوص که گرده گل بیدمشک از نظر مواد غذایی بسیار غنی است. به همین دلیل و به خاطر رعایت زندگی زنبور عسل در اغلب کشورهای اروپای غربی چیدن شاخه های درخت بیدمشک قدغن است و کسی که شاخههای آن را بشکند به وسیلهی پلیس جریمه می.شود کاشت چند درخت بیدمشک در زنبورستان و یا نزدیکی آنها شدیداً توصیه میشود زیرا جمعیتها را به سرعت قوی میکند.
۱۸- تغذیه بچه زنبور: هنگامی که بچه زنبور طبیعی را میگیریم و در کندویی جای میدهیم نباید در سه روز اول تغذیه شود. در صورت تغذیه چه بسا از کند و فرار کنند زیرا زنبورها کمی پیش از بچه دادن به قابهای عسل داخل کندو هجوم برده و آنقدر عسل بر می دارند که عسل دانشان پر می.شود این مقدار عسل برای سه روز اول آنها کافی است از روز چهارم باید آنها را با شربت به نسبت یک به یک عسل و آب به مدت یک هفته و هر شب حدود نیم تا یک لیتر تغذیه کرد،بالعکس اگر بچه زنبور به طور مصنوعی گرفته شود از همان روز اول میتواند تغذیه شود.
۱۹- کنترل بچه زنبور: برای جلوگیری از ترک کند و بعضی از بچه ها پس از اینکه از شاخه ی درخت به داخل کندو ریخته شدند پس از مدت کوتاهی مثلاً) نیم) (ساعت آن را ترک میکنند هرگاه این عمل دو یا سه بار تکرار شد حتی اگر شما بچه را با عسل تغذیه نکرده باشید، در این حال باید برای آن ترمز ایجاد .کرد برای این کار باید نخست یک قاب با لاروهای سرباز از کندویی ،برداشته آن را داخل کندوی خالی آویزان ،كرد آنگاه بچههای لجوج را داخلش ریخت زنبورها مشغول به تغذیه لاروها میشوند و معمولاً دیگر کندو را ترک نمیکنند.
۲۰- بازگرداندن بچه ها به کندو: زنبورها هنگام بچه دادن پس از ترک کندو و آویزان شدن روی شاخه؛ یعنی بعد از تشکیل ،بچه تمام خاطرات کندوی سابق را به کلی فراموش میکنند و دیگر قادر به پیدا کردن آن نیستند. در صورتی که همینها تا چند ساعت قبل بعد از جمع آوری شهد یا گرده گل هنگام بازگشت کندوهایشان را در بین چند و یا حتی چند صد کند و شناسایی و به راحتی آن را پیدا میکردند. هرگاه زنبوردار به دلیلی خواست بچه به کندوی قدیمی برگردد باید ملکه را در بین خوشه بچه زنبورها پیدا کند و آن را بردارد پس از مدت کوتاهی خاطرات مربوط به کندوی سابق دوباره به مغز زنبورها خطور و به کندوی سابقه شان بر میگردند این کار را معمولاً با جمعیتهایی میکنند که چند بچه داده و در نتیجه زیاد ضعیف شده اند. اگر بچه بر حسب اتفاق ملکه اش را هنگام بچه دادن از دست بدهد باز زنبورهایش به کندوی سابق برمیگردند